فهرست مطالب
نشریه مطالعات تاریخی جهان اسلام
پیاپی 28 (زمستان 1402)
- تاریخ انتشار: 1403/02/01
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 7-28سرزمین چین به دلیل گستردگی، سابقه و تنوع فرهنگی و تمدنی از دیرباز مورد توجه مورخان و نویسندگان بوده است. این تحقیق با نگاهی به نیازها و ضرورت های معاصر و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این سوال است که نویسندگان مسلمان از قرن سوم هجری تا نیمه قرن هفتم هجری چه آگاهی هایی در خصوص اوضاع و تحولات اقتصادی این سرزمین ارایه نموده اند. آگاهی های مسلمانان درباره چین در این مقطع زمانی، بر اساس مشاهدات شخصی، اعتماد به گزارشگران دیگر و در مواردی بر اساس داستان پردازی و افسانه پردازی بوده است. از یافته های این تحقیق توجه نویسندگان مسلمان به کالاها، صنایع و معادن، سنت ها و قوانین اقتصادی و مسیرها، بندرها و شهرهای تجاری چین است. اطلاعاتی که به لحاظ موضوع از جامعیت و تنوع خوبی برخوردار بوده و می تواند حکایتگر دغدغه ها، مسئله ها و جذابیت های اقتصادی این سرزمین از دیدگاه نویسندگان مسلمان باشد.کلیدواژگان: جاده ابریشم، سفرنامه، نویسندگان مسلمان، اقتصاد چین، حمله مغول
-
صفحات 29-48
تشکیل دولت فاطمی در مغرب به سال 297 ق سرآغاز تلاش فاطمیان برای تسلط بر سراسر سرزمین مغرب به عنوان یک دولت فراگیر بود. همین امر برخورد فاطمیان با گروه های دگر باور مغرب را اجتناب ناپذیر می کرد. دگر باوران شامل اهل سنت، شیعیان زیدی و نیز خارجی مذهبانی بودند که در زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی را ایفا می کردند. مناسبات فاطمیان با این گروه ها بر اساس شرایط مذهبی و سیاسی کاملا متفاوت بوده است. پژوهش حاضر بر اساس رویکرد توصیفی - تحلیلی درصدد بررسی چگونگی مناسبات فاطمیان با دگر باوران خارجی مذهب بنی رستم و بنی مدرار و تاثیر عوامل مذهبی، سیاسی، اقتصادی بر این روابط می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که هر سه مولفه مذهبی، سیاسی و اقتصادی نقش مهمی در شکل گیری این مناسبات داشته اند. گرچه مولفه مذهبی و فکری نقش پررنگ تری را ایفا کرده و تعارضات فکری و مذهبی درزمینه امامت و خلافت، زیرساخت مناسبات فاطمیان با این گروه از دگر باوران بوده است؛ اما از سوی دیگر تلاش برای توسعه سرزمین و تشکیل حکومت مقتدر و همچنین دسترسی به منافع تجاری این منطقه از عوامل سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار بر مناسبات فاطمیان با خارجی مذهبان بوده است.
کلیدواژگان: فاطمیان، دگر باوران، بنی مدرار، بنی رستم، خارجی مذهبان -
صفحات 49-68یکی از مشخصه های اصلی نظام اقتصادی در بخشی از دوران خلافت عباسی و حکومت های نیمه مستقل معاصر آن، بسط و گسترش نظام اقطاع و اقطاع داری بود. نظام اقطاع در ابتدا با هدف رفع مشکلات اقتصادی حکومت بویژه در پرداخت حقوق و مواجب سپاهیان شکل گرفت. اما رشد و گسترش بی رویه آن بویژه در دوره سلجوقیان، پیامدهای زیان باری به دنبال داشت. تاثیر ویرانگر بر حیات اقتصادی و اجتماعی روستاها و زندگی روستاییان از مهم ترین این پیامدها بود. با این وصف در این پژوهش تلاش می شود با تکیه بیشتر بر متن عتبه الکتبه، به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که چرا گسترش نظام اقطاع در دوره سلجوقیان اثرات اقتصادی و اجتماعی ویرانگر بر زندگی دهقانان داشت و این اثرات کدام اند؟ بر مبنای یافته های پژوهش حرص و ولع فزاینده اقطاع داران برای گسترش اراضی اقطاعی، ضعف نظارت دولت به کار مقطعان، عدم آگاهی کافی اقطاع داران از زراعت و بهره کشی مستمر از روستاییان، همه سبب بیچارگی و تهیدستی روستاییان کشاورز و در نهایت اضمحلال حیات اجتماعی و اقتصادی آنان شده بود.کلیدواژگان: سلجوقیان، اقطاع داری، نظام زمین داری، روستاییان
-
صفحات 69-92
عبارت «وطن ملی یهود» قسمت مهمی از اعلامیه بالفور است که تا آن زمان در جوامع بین المللی ناشناخته بود و معنا و مفهوم مشخصی را به روشنی بیان نمی کرد و همواره این بند با تفاسیر متفاوت و مبهمی ذکرشده است. پس از صدور اعلامیه یادشده، اصطلاح «وطن ملی یهود» به بخش مهمی از اهداف و کانونی برای به مقصود رسیدن صهیونیست ها بدل گشت. مساله پژوهش بررسی و واکاوی دولت ملی یهود در اعلامیه بالفور و اشکالات حقوقی آن است. یافته پژوهش حاکی از آن است که عبارت وطن ملی یهود که بیش از پیش ارزش و اعتبار اعلامیه را تحت شعاع خود قرار داد و کاستی و نقص حقوقی آن را روشن می سازد. اهمیت و ضرورت تحقیق در خصوص بعد حقوقی اعلامیه بالفور و تشکیل وطن ملی در اعلامیه یادشده از جمله مباحثی در تاریخ فلسطین است که نمی توان به آسانی از کنار آن ها گذشت و می بایست مورد بررسی دقیق قرار گیرند. نگارنده در تلاش است با روش کتابخانه ای و بررسی اسناد و به شیوه توصیفی تحلیلی ابعاد حقوقی اعلامیه بالفور و بالاخص مفهوم وطن ملی یهود را بدون نگرش سیاسی و جانبداری مورد بررسی قرار دهد.
کلیدواژگان: فلسطین، بریتانیا، اعلامیه بالفور، وطن ملی یهود، قیمومت -
رابطه وحدت و احیای تمدن اسلامی در اندیشه طه جابرالعلوانیصفحات 93-116وحدت امت از مهم ترین الزامات تحقق تمدن اسلامی در دوران معاصر است. از این رو تمامی اندیشمندان تمدن گرای مسلمان، به لزوم وحدت امت اعتقادی راسخ دارند. اما مهم ترین چالش، تبیینی است که فرایند تحقق وحدت را ترسیم و برای مقابله با چالش تفرقه در جامعه اسلامی سازوکار ارائه بدهد به گونه ای که منجر به تحقق تمدن اسلامی شود. از این رو مسئله پژوهش حاضر آن است که از دیدگاه العلوانی به عنوان اندیشمندی وحدت نگر و تمدن گرای مسلمان چه نوع رابطه میان وحدت و تمدن وجود دارد؟ این نوشته با مراجعه به آثار العلوانی به تبیین اندیشه وی پرداخته است. نتیجه اینکه العلوانی پروژه وحدت را از طریق بازسازی امت در عرصه مفهوم و واقع دنبال کرده است. از نظر وی درک گسترده و عمیق از مفهوم امت، رسالت جهانی آن و الزامات آن اساسی ترین نکته آغاز است و برای تحقق آن گام هایی ازجمله ترسیم روش اجتهادی یکسان، وحدت بنایی قرآن و سنت با محوریت قرآن و با درنظر گرفتن منهج فراگیر مقاصدی را پیشنهاد داده است. او وحدت فکری را با هدف تحقق مقاصد کلان در جهان مبنای تحقق تمدن اسلامی قرار داده است.کلیدواژگان: طه جابر العلوانی، وحدت روش معرفت، بازسازی رویکرد اجتهادی، بازسازی امت، قرآن محوری، احیای تمدن اسلامی، مقاصد کلان اسلامی
-
صفحات 117-135تاریخ ایران، تاریخی مردسالار توصیف شده است؛ به تبع آن انقلاب مشروطه نیز عمدتا انقلابی مردانه تصویر و معرفی شده و نقش زنان مورد غفلت واقع گردیده است، در حالیکه با مراجعه به منابع مختلف از جمله روزنامه های منتشرشده درآن ایام، می توان در این دیدگاه غالب تردید کرد و برای زنان هم نقش مهمی قایل شد. فعالیت و تکاپوی زنان این خطه در روزنامه انجمن تبریز که ارگان انجمن ایالتی آذربایجان (تبریز) محسوب می گردید، بازتاب های مختلفی داشته و بدین وسیله ناگفته های زیادی از فعالیت های زنان ایران در دوره مشروطه از گزند فراموشی رهایی یافته است. پژوهش حاضر بر آنست که با استناد به روزنامه انجمن تبریز و برخی منابع موجود، ضمن بررسی نقش زنان مسلمان تبریز و برخی شهرهای دیگر ایران در دوره مشروطه با تکیه بر یک نشریه محلی و با روش توصیفی- تحلیلی، به این پرسش ها پاسخ دهد که زنان ایران در دوره مشروطه چه نقشی در تحولات سیاسی - اجتماعی ایفا نمودند و فعالیت های آنان شامل چه مواردی بوده است.کلیدواژگان: مشروطه، انجمن تبریز، روزنامه انجمن، زنان تبریز، زنان ایران
-
صفحات 136-153
فهم یک اندیشه در قالب جریان و تحلیل گونه های آن ضرورتی شناخته شده در تاریخ اندیشه است که تبار گونه را هویدا می سازد و درک بهتری فراروی پژوهشگران حوزه اندیشه می گذارد. در این میان مصر به عنوان یکی از مهمترین کانون های تاریخ اندیشه مسلمین ، همواره نقشی محوری به خود اختصاص داده است . در میان پژوهش های صورت گرفته به زبان فارسی کمتر به شناخت و گونه بندی تحلیلی جریان های فکری - اجتماعی مصر پرداخته شده است . از این رو پرسش اصلی این تحقیق ماهیت ، چرایی و چگونگی جریان های فکری مصر در قرن نوزدهم است. روش تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی است. دستاورد این پژوهش نشان می دهد می توان در قرن نوزدهم سه جریان پیوسته را شناسایی کرد که همگی به تدریج در سیر تاریخی خویش پس از اصلاح ساختاری به اصلاح در اندیشه یا اجتهاد می رسند. در واقع دغدغه اصلاح ظاهر وساختارگرایانه به مرور عمق فکری و ایدئولوژیک پیدا می کند .
کلیدواژگان: سنت، تجدد، مصر، غرب، اصلاح، اجتهاد، آگاهی، انقلاب اجتماعی
-
Pages 7-28The land of China has long been the focus of historians and writers due to its vastness, history and diversity of culture and civilization. This research, looking at contemporary needs and necessities and relying on library sources and descriptive-analytical method, seeks to answer the question of what Muslim writers from the 3rd century Hijri to the middle of the 7th century Hijri provide knowledge about the economic situation and developments of this land. Muslims' knowledge about China at this point in time was based on personal observations, trusting other reporters, and in some cases based on stories and legends. One of the findings of this research is the attention of Muslim writers to goods, industries and mines, traditions and economic laws and routes, ports and commercial cities of China. The information that has good comprehensiveness and variety in terms of the subject and can tell the concerns, issues and economic attractions of this land from the point of view of Muslim writers.Keywords: Silk Road, Travelogue, Muslim Writers, Chinese Economy, Mongol Invasion
-
Pages 29-48
The formation of the Fatimid state in the Maghreb in 297 AH was the beginning of the Fatimid attempt to dominate the entire territory of the Maghreb as an all-encompassing state. This made the Fatimids' treatment of other believer groups in the Maghreb inevitable. other believers included Sunnis, Zaidi Shiites, and khariji religion who played important roles in the political, economic, and social spheres. Fatimid relations with these groups have been quite different based on religious and political circumstances. Based on a descriptive-analytical approach, the present study seeks to investigate the relationship between the Fatimids and khariji religion other believers of the Bani Rostam and Bani Madrar religions and the influence of religious, political and economic factors on these relations. Findings show that all three religious, political and economic components have played an important role in shaping these relationships. Although the religious and intellectual component has played a more prominent role and the intellectual and religious conflicts in the field of Imamate and Caliphate have been the infrastructure of Fatimid relations with this group of other believers; On the other hand, the effort to develop the land and form a powerful government, as well as access to the commercial interests of the region, has been one of the political and economic factors influencing the Fatimids' relations with khariji religious people.
Keywords: Fatimids, Other Believers, Bani Madrar, Bani Rostam, Khariji.Religious -
Pages 49-68One of the main characteristics of the economic system in a part of the Abbasid Caliphate and its contemporary semi-independent governments was the expansion of the feudal system. The system of akhta was initially formed with the aim of solving the economic problems of the government, especially in paying the salaries and duties of the soldiers. But its excessive growth and expansion, especially during the Seljuk period, had harmful consequences. The devastating effect on the economic and social life of the villages and the lives of the villagers was one of the most important consequences. With this description, in this research, an attempt is made to answer this main question by relying more on the text of Atba-ul-Katba, why the expansion of the feudal system during the Seljuk period had devastating economic and social effects on the lives of the peasants, and what are these effects? Based on the findings of the research, the growing greed of feudal lords for the expansion of feudal lands, the weakness of the government's supervision of the work of the feudal lords, the lack of sufficient knowledge of feudal lords about agriculture and the continuous exploitation of the villagers, all the causes of the destitution and poverty of the farming villagers and in Their social and economic life had completely collapsed.Keywords: Seljuks, Iqṭā, Land Tenure System, Villagers
-
Pages 69-92
The term "national Jewish homeland" is an important part of the Balfour Declaration, which until then was unknown in international societies, And he did not express clearly the meaning and meaning, and this clause has always been mentioned with different and vague interpretations.Following the issuance of the declaration, the term "national Jewish homeland" became an important part of the goals and focus for the Zionist reaching out.The issue of research is the study and analysis of the National Jewish State in the Balfour Declaration and its legal flaws.Findings of the research indicate that the term "national Jewish homeland", which overestimated the value and validity of the Declaration, clarifies its shortcomings and legal defects.The importance and importance of investigating the legal aspects of the Balfour Declaration and the formation of the national homeland in the Declaration are among the issues in the history of Palestine that can not be easily passed by them and should be carefully considered.The author tries to examine the legal dimensions of the Balfour Declaration and, in particular, the concept of the national homeland of the Jews without any political or partisan views, in a descriptive, the analytical method
Keywords: Palestine, British, Balfour Declaration, National Jewish Homeland, Trusteeship -
The relationship between unity and revival of Islamic civilization in the thought of Taha Jaber al-AlawaniPages 93-116The unity of the Ummah is one of the most important requirements for the revival of Islamic civilization in the contemporary era. Therefore, all Muslim civilization thinkers have a strong belief in the necessity of the unity of the Ummah. But the most important challenge is to explain the process of realizing unity and provide a mechanism to face the challenge of division in the Islamic society in a way that leads to the revival of Islamic civilization. Therefore, the problem of the present research is what kind of relationship between unity and civilization exists from Al-Alwani's point of view as a unificationist and civilizationist Muslim thinker? This article explains Al-Alwani's thoughts by referring to his works. The result is that al-Alwani has pursued the project of unity through the reconstruction of the Ummah in the field of concept and reality. According to him, a broad and deep understanding of the concept of the Ummah, its global mission and its requirements is the most basic starting point, and to realize it, steps such as drawing the same method of ijtihad, the unity of building the Qur'an and the Sunnah with the Qur'an as its center and considering the comprehensive approach has suggested He has made intellectual unity with the aim of realizing the grand goals in the world as the basis for the realization of Islamic civilization.Keywords: Taha Jaber Al-Alwani, The Unity Of The Method Of Knowledge, The Reconstruction Of The Ijtihad Approach, The Reconstruction Of The Ummah, The Centralality Of Quran, The Revival Of Islamic Civilization, The Islamic Grand Goals
-
Pages 117-135Iran's history has been described as male and masculine history, as a result, the constitutional revolution has been depicted and introduced as a male revolution, and the role of women has been neglected, while by referring to various sources including newspapers, one can doubt this dominant view and one can assign an important role to women. The activities and struggles of the women of this region have been reflected in the Tabriz newspaper Anjuman Tabriz, which is considered the organization of the state association of Azerbaijan (Tabriz), and thus many unsaid activities of Iranian women in the constitutional period have been freed from oblivion. The current research aims to answer these questions by referring to Anjuman Tabriz newspaper and some available sources, while examining the role of Muslim women in Tabriz and some other cities of Iran in the constitutional period, relying on a local publication and using a descriptive-analytical method that what role did Iranian women play in the political-social developments during the constitutional period and what did their activities include.Keywords: Constitution, Tabriz Association, Association Newspaper, Tabriz Women, Iranian Women
-
Pages 136-153
Understanding an idea in the form of its flow and analysis of its types is a well-known necessity in the history of thought, which reveals the origin of the species and provides a better understanding to researchers in the field of thought. Meanwhile, Egypt, as one of the most important centers of the history of contemporary Muslim thought, has always played a pivotal role. Among the researches conducted in Farsi language, less attention has been paid to the recognition and analytical categorization of the social-intellectual currents of Egypt. Therefore, the main question of this research is the nature, why and how of Egyptian intellectual currents in the 19th century. The research method of this article is descriptive-analytical. The result of this research shows that in the 19th century, three continuous trends can be identified, all of which gradually in their historical course, after the structural reform, reach reform in thought or Ijtihad. In fact, the concern of modifying the appearance and structuralism gradually gains intellectual and ideological depth. Keywords: tradition, modernity, Egypt, West, reform, consciousness, social revolution.
Keywords: Tradition, Modernity, Egypt, West, Reform, Awareness, Social Revolution